Het huidige kabinetsbeleid heeft grote gevolgen voor de inrichting van het hoger en wetenschappelijk onderwijs in Nederland. Behalve bezuinigingsmaatregelen op het onderwijs zelf zijn er de laatste jaren vele maatregelen op het onderwijs afgekomen. Betere profilering van onderwijsinstituten, selectie aan de poort, intensiveringmaatregelen, extensivering-internationalisering, flexibilisering, verhoging van het collegegeld – langstudeerdersboete – , de harde knip met als climax het afschaffen van de master studiefinanciering en het inperken van het OV-reisrecht. De maatregelen zijn er op gericht om studenten sneller en zo mogelijk beter te laten studeren, maar dit gaat eenvoudig ten koste van de ontwikkeling van studenten buiten hun vakgebied.
Het beeld van slecht presterende studenten die alleen maar in de kroeg hangen, waarmee dit kabinet haar beleid lijkt te legitimeren, is volgens ons vertekend. Veel studenten ontwikkelen zich naast hun studie middels horizonverbreding, zoals bestuurlijke werkzaamheden en (noodzakelijke) bijbaantjes. De maatregelen die er op gericht zijn luie studenten te activeren, raken in de praktijk ook hard werkende, breed ontwikkelde studenten. Wij vinden dat hier onvoldoende rekening mee is gehouden door de beleidsmakers. In onze ogen wordt er door deze bezuinigingsmaatregelen aangestuurd op snel studeren. Een standaard product wordt aan de deur van het onderwijs aangeleverd en wordt als kant-en-klaar product, snel klaar en smakeloos, in de ‘kennis’economie gezet. Hierdoor ontstaat de ‘magnetronstudent’ met de huidige tendens dat in vier jaar vakinhoudelijke kennis in een student wordt gestopt. Hier lijkt op aangestuurd te worden. Hierdoor heeft de desbetreffende student geen brede basis om op terug te vallen en is zwak onderlegd, zowel intellectueel als op sociaal – maatschappelijk vlak. Dit wordt wel gevraagd en verwacht van een gedegen academicus.
Een belangrijke observering die is gemaakt door de Commissie Veerman in 2010 in het rapport “Differentiëren in drievoud, omwille van kwaliteit en verscheidenheid in het hoger onderwijs” is sterkend voor het belang van breed gevormd worden en de mogelijkheid tot persoonlijke groei naast de initiële studie van de student. Hier wordt namelijk aangegeven dat Nederlandse afgestudeerden regelmatig buiten eigen vakgebied werken, waarvoor de afgestudeerde bredere competenties nodig heeft dan het eigen vakgebied biedt en eist.
Daarom willen wij een maatschappelijk debat ontketenen over hoe wij in Nederland onze beroepsbevolking vormen. Hoe zal dit in de toekomst zijn? Door middel van een openbaar debat willen wij een tegengeluid laten horen. Hierin willen we aandacht besteden aan de vraag: ‘Wat krijgen we voor onze investering terug?’ Andere inhoudelijke punten van belang en debat kunnen zijn ‘Hoe geef je hoger en wetenschappelijk onderwijs vorm?’, ‘Kenniseconomie, een herdefinitie noodzakelijk?’ ‘Kant-en-klaar maaltijd of a la carte?’.
Wij vinden het belangrijk dat het debat inhoudelijk sterk is en waarbij het niet alleen gaat om een korte termijn ontevredenheid over het wegvallen van onder andere de studiefinanciering. Het gehele pakket aan maatregelen dient kritische belicht te worden. Daarom willen wij een breed palet aan sprekers afkomstig uit zowel politiek, studentengemeenschap als academische wereld uitnodigen voor een krachtig debat. Hierbij valt te denken aan hoogleraren, Tweede Kamerleden, studenten en natuurlijk de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Behalve debat, zal er ook plaats zijn voor voordrachten en betogen. Dit levert ongetwijfeld interessante discussies op en een agendering van het maatschappelijke debat over hoger en wetenschappelijk onderwijs.
Het debat dient om het onderwerp landelijk op de kaart zetten met als doel een betere beeldvorming in de publieke opinie. Het publiek moet niet het idee hebben dat studenten slechts protesteren tegen het wegvallen van inkomsten en korte termijn georiënteerd zijn. Het proces is breder: we vrezen voor de teloorgang van het hoogstaande Nederlands hoger en wetenschappelijk onderwijs. Het debat moet leiden tot discussie op televisie, in dag- en weekbladen en binnen politieke partijen. Staatssecretaris Zijlstra wordt ter verantwoording geroepen om zijn visie op de toekomst van het Nederlands onderwijs te geven. Uiteraard moet er tijdens het debat nagedacht worden over alternatieven. We zijn niet alleen tegen, we hebben ook ideeën!
College van Assessoren
Nijmegen
